Tarihçe

YENİFAKILI TARİHİ OSMANLI DÖNEMİ Yenifakılı ile ilgili tarihi bilgilere baktığımızda iki temel görüş karşımıza çıkmaktadır. Birincisi tarihi belgeler, ikincisi ise halk arasında söylene gelen rivayetler. Tabii ki biz tarihi bilgileri esas alacağız fakat halkın söylediklerini de göz ardı etmeyeceğiz. Çünkü halk anlatılarında bu tarihi sürecin evrelerini, gerçeğin izlerini ve halkın kendi orijini hakkındaki düşüncelerini bulabilmekteyiz. Bugün Yozgat iline bağlı olan Yenifakılı ilçesi zaman zaman değişik il ve sancaklara bağlandığından tarihi izlerini sürerek geçmişine uzanmakta güçlükler çekilmektedir. Üstelik de küçük yerleşkelere ait tarih çalışmaların ayrı bir zorluğu vardır ve buralara ait belge ve bilgilere ulaşmak diğer büyük yerleşkelere göre daha zordur. Osmanlı İmparatorluğu döneminde tutulan Tahrir, Mühimme defterleri ve Salnameler bu alanda yararlanabilecek en somut kaynaklar olarak karşımıza çıkmaktadır. O günkü Tahrir defterlerinin tutuluş amacı; yeni fethedilen yerlerde hakimiyetin ve idarenin tam olarak yerleştirilmesi gayesi ile bölgenin hali hazırdaki arazi, nüfus ve iskan durumunu yerinde tespit ederek bir takım sayım ve yazımlar yapmak olduğundan bölgede yaşayan toplulukların etnik durumu, sayıları, bağlı oldukları boy ve kabile adları da bu defterde belirtilmektedir. Günümüz Yenifakılı’nın demografik yapısını oluşturan Karafakulu/Karafakühlü Bölüğü ile ilgili somut bilgileri “Bozok Sancağının XVI. Yüzyıla ait sayıları 8 adet olan Mufassal ve icmal Tahrir Defterleri ile II cilt halindeki Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde bulunan Mufassal Tahrir Defterinden öğreniyoruz Halen Ankara Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünde bulunan II cilt halindeki Mufassal Tahrir defterinde, Ek:2. Bozok Sancağında Köyler ve Nüfus, Karadere Nahiyesi başlığı ile bölge yaşayan topluluk ve köyler aşağıdaki tablo şeklinde verilmiştir . Karadere; Bugünkü Yerköy-Şefaatli ilçeleri arasında yer alan Karanlık Dere mevkii ile Şefaatlinin güneyinden gelen Karasu civarındaki köylerin oluşturduğu bir nahiyedir. Toplam 56 köyü vardır. Bu tarife göre bugünkü Yenifakılı, XVI. Yüzyılda Bozok Sancağının Karadere Nahiyesine bağlı bir karye idi, diyebiliriz. Şefaatli- Yerköy arasında Karafakühlü ismiyle başka bir köy yer almamaktadır. “Karasuyun güneyinde yer alan köyler” tabiri içerisinde Fakılımız da yeralmış olabilir, düşüncesindeyiz. Çevre köylerin ve halkın Karafakulu, Karafakılı, Fakılı, Yenifakılı isimleriyle adlandırarak geldiği bu köyün etnik yapısına araştırdığımızda da karşımıza bazı tarihi bilgiler çıkmaktadır. Yine bu II cilt halindeki Mufassal Tahrir Defteri’nin Ek:3 kısmında da Fakılı ile ilgili aşağıdaki bilgilere rastlamaktayız ; Karafakihlü; Karadere Nahiyesi’ne bağlı bir karye ve kabile olarak da “Ağcakoyunlu” kabilesinden olduğu görünmektedir. Başka bir kaynakta ise; “ Eyalet-i Rum’da bulunan Ulu Yörük; Orta Pare, Şarki Pare ve Yüzde Pare olarak üçe ayrılmıştır. Ancak bu ayrımın ne zaman yapıldığını tespit edemiyoruz. 1485 ve 1520’de böyle bir ayrıma rastlanılmamaktadır. 1554 tarihli kayıtlar elimizde bulunmadığı için bu tarihte olup-olmadığını bilemiyoruz. Ancak 1574’te Ulu Yörüke bağlı bölüklerde bu ayrım görülmektedir. Yalnız tahrir defterinde bütün bölüklerin hangi kısımda yer aldığı belirtilmemiştir. Bu deftere göre: Yüzde Pare; Kara Keçilü, Özlü, Kuru Göllü, Turgudlu, Ağca Koyunlu, Kara Fakühlü, İzzeddünlü bölüklerinden, Orta Pare ise Ekizlü, Pir Evleklü?, Çabanlu ve Çungar bölüklerinden oluşuyorlardı.” Denmektedir. Buradan anlayacağımız ise Karafakühlü ve Ağca Koyunlu’nun ayrı ayrı Yüzde Pare’ye bağlı bölükler olduğudur. Biz Karafakühlü’nün Ulu Yörük’e ait ve Yüzde Pare’ye bağlı bir bölük olduğunu düşünmekteyiz. Faruk Sümer : “Ulu-Yörük Türkleri topluluğu geçmişi ve teşkilatı İlhanlılar devrine kadar gider. Bu topluluğu meydana getiren bölükler şunlardır: İl Beğlü, Cepni, Kulağuzlu, Ak-Kuzulu, Ak-Salur, Tatlu, Gerampa, Gökçelü, Şerafeddinlü, Cunğar (Moğolca Ca’ungar=sol), Bulla, Çapanlu, İkizlü, Çavurçı, (Moğolca Caverçi), Ustacalu, (Usta Haculu=Ustaclu), Dodurga, Özlü, Kırıklu, Kara-Fakihlu, Turgutlu, Ağça-Koyunlu (Dulkadurlu’dan)… diyerek Kara-Fakihlu ve Ağça-Koyunlu’lunun birer ayrı bölük olduğunu ayrıca, Ağça-Koyunlu’nun Dulkadurlu’dan olduğunu belirtmiştir. Yine bir başka kaynakta; “Ulu Yörük XVI. Yüzyıl sonlarında yaklaşık 150 000 kişilik nüfusu ile Dulkadir Türkmenlerinden sonra Anadolu’daki en büyük Yörük-Türkmen teşekkülüdür denmektedir. Bazı belgelerde Ağca Koyunlu cemaat-kabile olarak belirtilirken bazılarında ise Bölük olarak belirtilmiştir. Orhan Sakin’in, Andoluda Türkmenler ve Yörükler kitabının 70. sayfasında: Kara Fakılu Cema’ati, Meşhedlücepınar mz, Ağacalu kabilesi, (Karadere Nahiyesi), Bozok liv, TD: 998, 602 şeklinde bilgi yer almaktadır. Ağca Koyunlu, ister Dulkadırlı ister ise Yüzde Pareye bağlı olsun bu Karafakülü’nün Yüzde Pareye bağlı bir Yörük Bölüğü/ cemaati olduğunu değiştirmez. Burada açıklanması gereken Kara Fakihlü Bölüğü/cemaatinin Ağca Koyunlu kabilesine bağlı olup olmadığıdır. II cilt halindeki Mufassal Tahrir defterinde Karafakühlü köyünü Ağça-koyunlu kabilesinin kurduğu yazılmasına rağmen Faruk Sümer’in söz konusu çalışmasında Karafakühlü ve Ağçakoyunlu’nun Ulu Yörük Türkleri topluluğuna bağlı ayrı bölükler olarak Bahsedilmiştir. Biz. II cilt halindeki Mufassal Tahrir Defterinde Karafakühlü köyünü Ağça-koyunlu Cemaat-Kabilesi’nin kurduğunu esas alacağız. Çünkü bu konuda elimizde somut bir belge bulunmaktadır. Bir başka kaynakta da “Bozok Türkmenleri arasında Süleymanlı Kabilesine mensup iki Karafakılı aşireti görülmektedir. Bunlardan birisi sefere katıldığı için vergiden muaf tutulmuştur. Diğerinde ise üç sipahi görülmektedir. Denmektedir. Yine başka bir kaynakta “Ağça Koyunlu: Dulkadirlilerin en büyük oymaklarındandır. Bozokta bulunan Ağça Koyunlular ise, bu oymağın bir koludur. Ağça koyunluların bu bölgede çıkan Baba Zünnun Ayaklanmasına katıldıkları görülmüştür. Bunların kalabalık bir kısmı Gedük’te, bir kısm obaları da Karadere’de yaşamakatadır” denmektedir. Bu köylerin yerleri belirtilmediğinden bir görüş bildiremiyoruz. YÖRÜK ADI Yörük (yörümek) fiilinden yapılma, Anadolu’ya gelip yurt tutan göçebe Oğuz boylarını(Türkmenleri) ifade eden bir kelimedir. Muzaffer Ramazanoğlu da: (Yürük) kelimesi (Yürümek) den yapılmış bir isim değildir! Bu kelime sıfattır; aslı da (Yüğrük) dür. Telaffuzda yumuşak (ğ), kelimenin yalnızca bir manasında: dişi davarların tekeleri (koç) istemeleri sırasında, (mal yüğrüdü) sözünde ortaya çıkar! Kelime sıfat halinde ileri, medeni, bilgili, cins ve halis manalarına gelir. Yine başka bir kaynakta ise şöyle denmektedir; Yörük adının “yürü-mek” mastarından türetildiği ve yürüyen, sefere koşan çadır halkı, bir yerde durmayıp devamlı yer değiştiren göçebe manasına geldiği umumiyetle kabul edilmiştir. Yörüklerin yayıldıkları sahalar ise Kızılırmak yayının batısından İçel’i içine alacak şekilde çizginin batısında kalan Bölgeler ile Rumeli toprakları olarak tespit edilmiştir. Bundan dolayı, Anadolu’nun batı bölgelerinde XVII. Yüz yıldan önce konar-göçerlik edenlere ve bunların kurdukları köylere “Yörük” veya “Yörük Köyü”, bahsedilen yüzyıldan sonra buralara gelen konar-göçerlere de “ Türkmen” denmiştir. ULU YÖRÜK Osmanlı İmparatorluğu döneminde Analdolu’da bulunan en büyük Yörük teşekkülerinden birisi Sivas, Tokat, Amasya, Çorum, Yozgat, Ankara, Kırşehir, Sultanönü ve Sivrihisar bölgelerinde yaşayan Ulu Yörük’tür. Ulu Yörük’ün hangi tarihte ve nasıl teşkil edildiği bilinmemektedir. Osmanlı döneminde olması muhtemeledir. Ancak daha çok Anadoludaki Moğol kökenli aşiretlerde rastlanılan bölük sisteminin görülmesi, Moğollar tarafından bölgedeki aşiretlerle ilgili yapılmış bir düzenlemenin olabileceğini akla getirmektedir. “Ulu” kelimesi bu Yörük teşekkülünün büyüklüğü sebebiyle verilmiş olabileceği gibi, Moğollarda tesadüf edilen “Ulu Bey” tabirindeki “Ulu” kelimesinin Kadı Burhanettin devrindeki kalabalık bir Moğol topluluğu olan Cavungarların beylerinden olan “Ulu Bey”in isminden gelmiş olabileceğinin hatıra geldiğinden bahsetmektedir. 1485 tarihli Tahrir Defteri’nde Ulu Yörük 27 bölük olarak yazılmıştır. Aşiretin önemli bir bölümünün kışlakları belirtilmemesi göçebe olduklarını göstermektedir. 1520 yılında ise Ulu Yörük’ün hemen hemen bütün cemaatlerinin kışlakları zikredilmiştir. Bu tarihte nüfusları 41.165’dir. 1574’e gelindiğinde ise Ulu Yörük 35 bölük, 586 cemaat ve 112.094 nüfusa sahipti. Ulu Yörük, orta Anadolu’da bulunan Moğol bakiyeleri ile bu bölgedeki Yörük cemaatlerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur. Faruk Sümer; Çungar, Cavurcı ve Geranpa’nın Moğol kökenli, İnallu’nun Halep Türkmenlerinden, Ağcakoyunlunun ise Dulkadirlilerden olduğunu belirtir. Yani Ağcakoyunlu-Karafakülü bölüğü/bölükleri Ulu Yörük içerisinde Türkmen/Yörük olarak yer almıştır. Ulu Yörük Türkmenleri: Ulu-Yörük, başlıca Sivas, Amasya ve Tokat bölgelerinde yaşamakta olup bu topluluğun bazı oymakları batıda, Kırşehir ve Ankara bölgelerine kadar yayılmışlardır. Osmanlı vesikalarında ise Yörük; toprağı olmayan, yani belli bir yerde durmayan konar-göçer olarak nitelendirilmiştir. Yörükler gibi açıkça konar-göçer hayatı temsil eden Türkmenler ise vesikalarda bazen “Yörük” bazen de “Yörük Türkmenleri” gibi isimlerle de anılmıştır. Yörük-Türkmen isimlendirmelerinde etnik özelliklerin değil, yaşama tarzının yani konar-göçerliğin ifade edilmeye çalışıldığını, bu yüzden Türkmen veya Yörük terimlerinin kullanılmasında fark gözetilmediğini ortaya koymaktadır. Türk adı ise Türkmen adının yerleşik hayatın ve Osmanlı medeniyetinin temsilcisi durumundadır. Bundan dolayı Türkmenlerden konar-göçerliği terk edenlere “ Türkmenlikten Çıktı” deniyordu. Keza Yörükler de yerleşik hayata geçince Yörüklükten çıkıyorlardı. Buraya kadar elde ettiğimiz bilgileri kısaca toplayacak olursak Karafakulu/Karafakihlü Bölüğünün Ulu Yörük Türklerinden Yüzde Pareye bağlı bir bölük/ cemaat olabileceğidir. Yani bugünkü Yenifakılı’yı kuran bölüğün/cemaatin; Karafakulu /Karafakihlü/ bölüğü/ Cemaati olduğuna kuşkumuz bulunmamaktadır. Sadece hangi tarihi vesikadaki bilgi bugünkü Yenifakılıya aittir, çözülmesi gereken budur. Karafakulu/Karafakühlü Bölüğü/ Cemaati bugünkü Yenifakılı kurulmadan önce de bir bölük/ Cemaat adı olarak vardı. Belki şöyle söylemek doğru olur; Karafakulu / Karafakühlü/ Bölüğünü/ Cemaatini Karafakı Bey kurmuştur. Bu bölük daha sonraları bu günkü Yenifakılı’ya yerleşmiş ve kendi bölük adlarını da köye ad olarak vermişlerdir. Gerçektende o dönemlerde köylerin büyük bir çoğunluğu dinsel kimliği bulunan kimseler tarafından kurulmaktaydı. Köyün adları da bu dini hüviyetleri olan kişiler ve aileler tarafından konduğu ve ilk yerleşenlerin de bu aileler olduğu şüphe götürmez bir gerçektir. Bizim burada söylemek istediğimiz; karafakulu/Karafakihlü bölüğü/ cemaatinin bugünkü Yenifakılı kurulmadan önce de konar-göçer bir bölük/ cemaat olarak var olduğudur. YENİFAKILI ADI VE ETİMOLOJİSİ Köyün kuruluşu ilgili bahislerden anlaşılacağı gibi Yenifakılı’nın kuruluş ismi Karafakühlü/ Karafakulu’dur. “Kara” renk bildiren sıfattır ve esmer tenli kişiler için kullanılmaktadır. Zaman zaman “karayağız”, “Karabeniz” gibi şekillerde söylenmektedir. Orkun kitabelerinde olsun, Dede Korkut’ta olsun kara renk bir yas, bir ızdırap, bir acının karşılığıdır. Karanın müsbet bir manası daha vardır. Kara-Koyunluların hükümdarı Kara Mehmed Beğ ve Kara Yusuf Beğ, Ak-Koyunluların ecdadı Kara Yülük Osman Beğ, Osmanlıların atası Kara Osman Beğ adları ve lâkaplarıyla metinlerde geçmektedir. Kara-Samsun, Kara-Maraş gibi şekillerde kullanıldığı takdirde; esas Samsun, esas Maraş’ın neşet ettiği ilk mahâl manasına alınmalıdır. Buradaki kara ise, doğrudan doğruya yiğit, kahraman ve alp kişi manasındadır. Fıkıh ise: İslam hukukunda din ve dünya işleri ile ilgili ana kaynaklardan yararlanarak konulmuş olan kuralların tümüne denmektedir. Faküh” ise Fıkıh bilen kişiye denmektedir. Li-lı-lu ise bir ektir. Bilgilerimizi toplayacak olursak: Bugünkü Yenifakılı; Kara+Faküh+lü, Karafakühlü- karafakulu/ Karafakılı-Fakılı-Yenifakılı şeklinde tarihi bir evirilme ve değişmeden geçmiştir, diyebiliriz. Buraya kadarki çalışmamızda Yenifakılı adının etimolojik tetkikini yaptık ve köyü meydana getiren topluluğun kökeni ve etnik kimliği hakkında belgeler ortaya koymaya çalıştık. KÖYÜN KURULUŞUN İLE İLGİLİ RİVAYETLER Yaygın olan rivayetlerden birisi şöyledir; Fakılıya güneyden göçüp gelen bir kabilenin Yukarı Boğaz Mevkiine yerleşmesiyle köy kurulmuştur. Kabilenin başında Karafakı Bey varmış. Daha sonra bey adı köye ad olmuş; “Karafakı’nın Yeri”, “Karafakı’nın Obası” olarak anılmaya başlanmıştır. Başka bir rivayet de Oğuzların Bozok kolu beylerinden Fakı Bey, Yukarı Boğaz denilen mevkiye 14 çadırla yerleşmiştir. İlginç olan bir rivayette Karafakılı adının Hacı Bektaşı Veli tarafından konulduğudur. Hacı Bektaş Veli müritleri ile birlikte bu günkü Akdağ İlçesi’nden dönerken Fakılı’da konaklar ve iyi bir şekilde ağırlanırlar, Hacı Bektaşı Veli köyden ayrılırken kendisini yolcu edenlere memnuniyetle dönüp; -Köyünüzün adı Karafakılı olsun der. İsa Sarıarslan tarafından hazırlanan, “Yenifakılı (Tarih-Toplum-Kültür-Folklor)” isimli kitapta; ”Oğuzların Bozok kolu beylerinden Fakı Bey şimdiki Altındağ Mahallesine 14 çadırı ile yerleşmiştir” denmekle birlikte rivayetin alındığı kaynak kişi belirtilmemiştir. Üstelik de Bozok Beylerinden Fakı Bey tanımlaması çok genel bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. Halbuki yukarıda da belgelerle gösterdiğimiz gibi Karafakühlü/Karafakulu Ulu Yörük Türklerinin Yüzde Pare’ye bağlı bir bölüğü/ cemaatidir. Hacı Bektaş-ı Veli’nin köyün adını koyduğu görüşü ise yine bir rivayetten ileri gidebilecek dayanaklara sahip değildir. Üstelik de böyle ad koymalarda, davranışa uygun bir ad konur. Rivayette geçen “İyi bir şekilde ağırlama”dan dolayı Karafakı olarak ad konması bir ödüllendirme sıfatı olarak görülmemektedir. KARAFAKÜHLÜ/KARAFAKULU’DAN YENİFAKILIYA 19.yüzyılın hemen başında Kırşehir Sancağı Arabsun’a (Gülşehri) bağlı olan Karafakulu daha sonra da Avanosa bağlanmıştır. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte illerin idari yapısı yeniden düzenlenmiş ve köy adlarında ve bağlı oldukları illerde değişikliklere gidilmiştir. Kırşehir’in Avanos kazasına bağlı olan Karafakılı, Yağlıkebir, Yağlısagir, Eskiviran köyleri ile birlikte 23.12.1929 tarih ve 3776 sayılı karar ile Yozgat’ın Boğazlıyan İlçesine bağlanmıştır. Bu bağlanış tarihi birçok bilgide 26 Haziran 1926 olarak geçmektedir. Bu tarihin kaynağı belgelerle belirtilmediğinden doğru olarak kabul edemiyoruz. Halbuki elimizdeki belgelerde 1929 olarak bağlanış tarihi ve sayısı mevcuttur. Söz konusu 1929 Tarihli kararda Karafakulu olarak geçen isim 2.9.1936 tarih 2/5271 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclis’i kararında, ”Boğazlıyan-Fakılı şose inşaatının emaneten yaptırılması” şeklinde yazılmıştır. Yani 1929 yılında Karafakılı olan ismi 1936 yılına gelindiğinde Fakılı olarak değişmiş görünmektedir. Bu konuda yaptığım arastırmalarda Karafakulu adının hangi kararla Fakılı olarak değiştirildiği konusunda bir belgeye ulaşamadım. 17/2/1949 tarih ve 22265 sayılı meclis kararıyla da; ”Maraşta Gücük... Ve Yozgat’ta Fakılı bucaklarının kurulmasına” karar verilerek Yenifakılı bucak olur. Yenifakılı’nın birçok yazılı kaynakta 1950 yılında belediyelik olduğu yazılmış olsa da gerçek belediye oluş tarihi 22.2.1951 tarih ve 24182 sayılı Türkiye Millet Meclisi kararıyladır. Söz konusu kararda:”Yozgat’ın Boğazlıyan İlçesine bağlı Fakılı Bucağında belediye kurulması” ibaresi yer almıştır. Harta Genel Direktörlüğü’nün 1936 yılında yayınlamış olduğu haritada Yenifakılı ilçesi Karafakılı olarak geçmektedir. 1871'de kaza ve köy arasına Nahiyeler eklendi, bunların başına nahiye müdürleri seçimle getiriliyordu. Bu sistem daha sonra değiştirilerek vali kaymakam gibi Nahiye müdürleri de atanmaya başlanmıştır. Nahiye müdürlüğü, hakimlik ve cezaevi olarak da kullanılan bina Fakılı isminin Yenifakılı olarak değiştirilmesi ile ilgili de yine birçok yanlış bilgi yazılı kaynaklarda yer almaktadır. Ulaşabildiğimiz bir kaynakta 27 Mayıs 1960’dan sonra “teşkilatı” ve “nahiyeliği kaldırılır; adı Yenifakılı olarak değiştirilir” denmektedir. Halbuki 1968 tarihli Yozgat İl Yıllığında “Yenifakılı Bucağı 9 köy 6350 kadın 6372 erkek olmak üzere 12 722 kişiden oluşmaktadır” denmektedir. Yani yıllıkta; Yenifakılı’dan bucak olarak bahsetmektedir. Yine 1973 yıllığında da Yenifakılı’dan bucak olarak bahsedilmiştir Başvurduğumuz kaynaklardan birçoğu yanlış veya bir diğeri ile çelişmektedir. Bu nedenle Yenifakılı ile ilgili olan bilgilerin belgelere dayanmasına özen göstermeye çalışacağız. 1961 yılında Yozgat ve çevresinde onlarca Fakılı ismiyle yerleşim yeri olduğundan İçişleri Bakanlığı’nca Fakılı ismi Yenifakılı olarak değiştirilmiştir. Burada Kara sözü tarihi gerçekliğinden farklıca algılanmış; Kara sözünün olumsuz bir ifade olarak algılandığı düşüncesinin de etkisiyle, “Yenifakılı” isminin konduğu kanaatindeyiz. “Yeni” sözünün “kara” sözünden daha iyi çağrışımlar yaptığı kanaatinin bu değişimde etkili olduğunu düşünüyoruz. Çevrede birden çok Fakılı olmasının da değişimi güdülüyen etkenler arasında yeraldığını söyleyebiliriz. Çevre ilçelerde ve Türkiye’nin diğer illerinde tespit edebildiğimiz Fakılı isimli yerleşim yerleri ise şöyledir: Yozgat Merkez: Salman Fakılı, Fakıbeyli, Kırıkali Fakılı Akdağ İlçesi: Hacı Fakılı, Dede Fakılı Çekerek İlçesi: Fakıdağ Sorgun İlçesi: Ahmet Fakılı, Aşağı Cuma Fakılı, Belen Cuma Fakılı, Halil Fakılı, İsa Fakılı, Boğaz Cumafakılı Şefaatli İlçesi: Ali Fakılı Sarıkaya İlçesi: Ali Fakılı Bolu: Fakılı, Dursun Fakı Bursa: Barak Fakıh Kahraman Maraş: Fakıoğlu İçel: Ali Fakılı, Fakılar, Fakılı Manisa: Ali Fakılı Aydın: Bekir Fakılar, İsa Fakılar Adana: Fakıuşağı, Köse Fakılı Nevşehir: Fakıuşağı, Hacı Fakılı Samsun: Habib Fakı Konya: Hacı Fakılı, Fakılar Kırklareli: Hacı Fakılı, Kara Fakılı Kırıkkale: Karafakılı Sivas: Fakılı, Himmet Fakı Çanakkale: Hüseyin Fakılı Uşak: Fakılı Kırşehir: Hacı Fakılı, Fakılı, Köse Fakılı Zonguldak: Hamza Fakılı, İsa Fakılı Sakarya: Hasan Fakı Tekirdağ: Nusret Fakı Balıkesir: Sarı Fakılar Kayseri: Süleyman Fakılı, Fakı Ekinciliği Çorum: Fakılar Isparta: Fakılar Kastamonu: Fakılar Gazi Antep/Araban: Fakılı Sinop: Fakılı Kırşehir/Kaman: Fakılı Mersin/Erdemli: Fakılı Sivas/Şarkışla: Fakılı Hatay/ Hassa: Aşağı Karafakılı, Yukarı karafakılı Yenifakılı 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla ilçe olmuştur Fakılının ilçe olmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı, Resmi Gazetenin 20 Mayıs 1990 tarih ve 20523 sayılı nüshasında 8. Sayfada 127. Madde şöyle yayımlanmıştır; “Yozgat ili Boğazlıyan İlçesi Fakılı Bucağına bağlı Yamaçlı kasabası Boğazlıyan ilçesi Merkez bucağına bağlanmak, ekli (127) sayılı listede adları yazılı kasaba ve köyleri kapsamak ve Fakılı Bucağının merkezi olan Yenifakılı kasabası merkez olmak üzere, Yozgat ilinde Yenifakılı adıyla” (…) bir ilçe kurulmuştur. Yozgat ili Yenifakılı ilçesine bağlanan kasaba ve köyler: Başpınar, Bektaşlı Çöplü Çiftliği Eskiören Fehimli Üçobalar Yiğİtler”